ارزیابی اثر تراکم بوته و تاریخ کاشت بر عملکرد کمی و کیفی تریتیکاله به عنوان کشت دوم در گیلان

به منظور تعیین مقدار بذر و تاریخ کاشت مناسب برای کاشت تریتیکاله در رشت، آزمایشی در سال زراعی 1388 -1387به صورت کرت های خرده شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در موسسه تحقیقات برنج کشور اجرا شد. کرت های اصلی آزمایش شامل چهار تاریخ کاشت (31 شهریور، 10، 20، 30 مهرماه) و کرت های فرعی شامل چهار مقدار بذر (110، 140، 170 و 200 کیلوگرم در هکتار) بودند. نتایج آزمایش نشان داد که تعداد پنجه در گیاه تنها تحت تاثیر مقدار بذر کاشته شده قرار گرفته است. بیشترین تعداد پنجه در بوته (13.6 عدد) در تیمار کاشت 110 کیلوگرم بذر در هکتار بدست آمد کهبا افزایش میزان بذر از تعداد آنها کاسته شده و. کمترین تعداد آن در تیمار کاشت 200 کیلوگرم بذر در هکتار(10.9 عدد)بدست آمد. مقدار بذر کاشته شده اگرچه تاثیر معنی داری بر طول سنبله و عملکرد ماده خشک بوته ها نداشت ولی این دو ویژگی تحت تاثیر تاریخ کاشت قرار گرفتند. گیاهان تاریخ کاشت 31 شهریور، در مقایسه با سایر تاریخ ها، بیشترین ماده خشک و طویل ترین سنبله داشتند. در این آزمایش، برهمکنش تاریخ کاشت× مقدار بذر بر عملکرد دانه در واحد سطح، تعداد دانه در سنبله و همچنین، بر شاخص برداشت گیاهان تاثیر معنی دار داشت. بیشترین تعداد دانه در سنبله در تاریخ کاشت 31 شهریور ماه و در تراکم 140 کیلوگرم به میزان 73.45 سانتی متر و بیشترین شاخص برداشت در تاریخ کاشت 20 مهرماه و تراکم 110 کیلوگرم به میزان 42.86 بدست آمد. بیشترین عملکرد در تاریخ کاشت 31 شهریور و میزان بذر 200 کیلوگرم (5863.2 کیلوگرم در هکتار) و کمترین آن در تاریخ کاشت 20 مهر و میزان بذر 110 کیلوگرم (3351.08 کیلوگرم در هکتار) بدست آمد. تأثیر تاریخ کاشت × زمان نمونه برداری بر تغییرات شاخص سطح برگ، وزن خشک برگ، وزن خشک کل و ارتفاع معنی دار بود و بیشترین آن در 31 شهریور ماه بدست آمد. اما وزن خشک ساقه تحت تأثیر معنی دار میزان بذر × تاریخ کاشت × زمان نمونه برداری قرار گرفت. روند تغییرات سرعت رشد گیاه، سطح ویژه برگ، نسبت سطح برگ و نسبت وزن برگ در تمامی مقادیر بذر و تاریخ های کاشت مختلف در 31 شهریور و میزان بذر 200 کیلوگرم به بیشترین میزان خود رسیدند. ولی سرعت رشد نسبی با تأخیر در تاریخ کاشت و کاهش در میزان بذر به حداکثر خود رسید. نتایج بدست آمده از داده های کمی و کیفی علوفه نشان داد که بیشترین عملکرد علوفه تولیدی خشک و تر متعلق به تاریخ کاشت 31 شهریور ماه و میزان بذر 200 کیلوگرم بوده است. میزان علوفه تولیدی با تأخیر در تاریخ کاشت و کاهش میزان بذر به تدریج کاهش یافته و در تیمار کاشت 110 کیلو گرم بذر در 30 مهر به کمترین مقدار رسید. درصد پروتئین خام، درصد قندهای محلول در آب، درصد فیبرهای محلول در شوینده های اسیدی تحت تأثیر معنی دار تاریخ کاشت × میزان بذر قرار گرفتند. بالاترین مقدار پروتئین خام (18.06 درصد) در 31 شهریور و 140 کیلوگرم بذر در هکتار، بیشترین درصد فیبرهای محلول در شوینده های اسیدی (39.62 درصد) و قندهای محلول در آب (14.35 درصد) به ترتیب در تاریخ کاشت 10 مهر و میزان بذر 170 کیلوگرم و 31 شهریور و 200 کیلوگرم به دست آمد. درصد فیبر خام، ماده خشک قابل هضم و خاکستر تنها تحت اثر تاریخ کاشت قرار گرفت. تاخیر در کاشت سبب افزایش مقدار ماده خشک قابل هضم و خاکستر و کاهش درصد فیبر خام شد که بیانگر افزایش کیفیت علوفه تولیدی است.